NPU là gì? 3 Cách kiểm tra NPU trên Windows 11 chính xác nhất

Trong bối cảnh công nghệ hiện nay, thuật ngữ AI PC (Máy tính tích hợp trí tuệ nhân tạo) đã trở thành một tiêu chuẩn phần cứng mới. Bên cạnh CPU và GPU, sự xuất hiện của NPU đang đóng vai trò then chốt trong việc tối ưu hóa hiệu suất và trải nghiệm người dùng.

Vậy NPU thực chất là gì? Cấu trúc của nó hoạt động ra sao và làm thế nào để kiểm tra NPU trên máy tính của bạn? Hãy cùng Đăng Vũ Surface tìm hiểu chi tiết thông qua bài viết dưới đây.

Khái niệm và cấu trúc của NPU

NPU (viết tắt của Neural Processing Unit) là bộ vi xử lý thần kinh chuyên dụng, được thiết kế đặc biệt để tăng tốc các tác vụ liên quan đến trí tuệ nhân tạo (AI) và học sâu (Deep Learning).

Khác với CPU (xử lý đa tác vụ tổng quát) hay GPU (xử lý đồ họa song song), NPU tập trung vào việc thực hiện các phép toán ma trận và vector phức tạp – nền tảng của các thuật toán AI – với hiệu suất cao nhưng tiêu thụ năng lượng thấp hơn đáng kể.

Cấu trúc kỹ thuật của NPU bao gồm:

• Matrix Processing Units (MPUs): Thành phần chịu trách nhiệm chính trong việc xử lý các phép tính ma trận dày đặc.

• Memory Subsystem: Hệ thống bộ nhớ đệm chuyên biệt giúp giảm độ trễ khi truy xuất dữ liệu AI.

• AI Accelerators: Các bộ tăng tốc phần cứng giúp giảm tải khối lượng công việc cho CPU và GPU.

• Power Management: Bộ quản lý năng lượng thông minh, đảm bảo hiệu suất ổn định trên các thiết bị di động như laptop.

Vai trò của NPU trên laptop hiện đại

Sự tích hợp NPU trên các dòng vi xử lý thế hệ mới như Qualcomm Snapdragon X Elite, Intel Core Ultra hay AMD Ryzen AI là bước tiến bắt buộc để đáp ứng nhu cầu phần mềm ngày càng cao.

Vai trò thực tế của NPU bao gồm:

• Xử lý cục bộ: Cho phép chạy các mô hình ngôn ngữ hoặc tính năng AI (như Copilot) ngay trên thiết bị, tăng cường bảo mật dữ liệu và giảm độ trễ mạng.

• Tối ưu hóa năng lượng: Đảm nhận các tác vụ nền như làm mờ phông nền (Background Blur), lọc tạp âm âm thanh, giúp CPU và GPU hoạt động nhẹ nhàng hơn, từ đó kéo dài thời lượng pin.

• Tăng tốc ứng dụng: Hỗ trợ các phần mềm chuyên nghiệp như Adobe Premiere Pro, Photoshop thực hiện các tác vụ tự động hóa nhanh chóng hơn.

Hướng dẫn 3 cách kiểm tra NPU trên Windows 11

Để xác định máy tính của bạn có được trang bị NPU hay không, người dùng có thể thực hiện 3 phương pháp kiểm tra đơn giản sau đây:

Phương pháp 1: Kiểm tra qua Task Manager

Đây là cách trực quan nhất để giám sát sự hiện diện và mức độ hoạt động của NPU theo thời gian thực.

Bước 1: Nhấn tổ hợp phím Ctrl + Shift + Esc hoặc nhấp chuột phải vào thanh Taskbar để mở Task Manager.

Bước 2: Chọn tab Performance (Biểu tượng biểu đồ hiệu năng).

Bước 3: Quan sát danh sách phần cứng ở cột bên trái. Nếu thiết bị có tích hợp, mục NPU sẽ xuất hiện bên cạnh CPU, Memory và GPU. Tại đây, bạn có thể theo dõi thông số % sử dụng của NPU.

Phương pháp 2: Kiểm tra qua Device Manager

Phương pháp này giúp xác định chính xác tên driver và nhà sản xuất của NPU.

Bước 1: Nhấn chuột phải vào nút Start và chọn Device Manager.

Bước 2: Tìm kiếm các mục sau trong danh sách thiết bị:

• Neural Processors: Đây là danh mục phổ biến nhất trên các bản cập nhật Windows mới.
• Intel(R) AI Boost: Đối với các thiết bị sử dụng chip Intel Core Ultra.
• AMD IPU Device: Thường nằm trong mục System devices đối với chip AMD.
• Qualcomm Hexagon: Đối với các thiết bị Surface sử dụng kiến trúc ARM.

Phương pháp 3: Tra cứu thông số kỹ thuật của CPU

Trong trường hợp chưa thể truy cập hệ điều hành, bạn có thể kiểm tra mã vi xử lý để xác định khả năng hỗ trợ AI.

Bước 1: Truy cập Settings > System > About để xem tên chính xác của vi xử lý (Processor).

Bước 2: Tra cứu tên vi xử lý trên trang chủ của nhà sản xuất (Intel Ark, AMD Specifications, hoặc Qualcomm).

Bước 3: Tìm kiếm các thông số liên quan đến AI Engine, NPU, hoặc chỉ số TOPS (Trillions of Operations Per Second). Nếu có thông tin này, vi xử lý của bạn có tích hợp NPU.

Tổng kết

Việc trang bị NPU đang dần trở thành tiêu chuẩn bắt buộc trên các dòng máy tính xách tay cao cấp. Đối với người dùng chuyên nghiệp, việc sở hữu một thiết bị có NPU không chỉ đảm bảo hiệu suất làm việc hiện tại mà còn là sự chuẩn bị cần thiết cho các ứng dụng công nghệ trong tương lai gần.

Nếu bạn đang tìm kiếm các thiết bị tối ưu cho tác vụ AI, các dòng sản phẩm như Surface Pro 11 hay Surface Laptop 7 tại Đăng Vũ Surface là những lựa chọn đáng cân nhắc với phần cứng đạt chuẩn Copilot+ PC mới nhất từ Microsoft.

Xem thêm bài viết:

• CPU Snapdragon X Plus và Snapdragon X Elite: Tìm hiểu giống và khác nhau?
• Qualcomm ra mắt Snapdragon X2 Elite & Extreme: sức mạnh bứt phá, tương lai của PC Windows trên Arm